Ολιστική αρχιτεκτονική - Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική.

3 Βιοκλιματικά σπίτια στην Αίγινα

Ολιστική αρχιτεκτονική - Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική .

Του Κώστα Στεφ.Τσίπηρα,www.tsipiras.gr
Μηχανικού βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής-Δρ. χωροταξίας,συγγραφέα του βιβλίου <<ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ>> ,(εκδόσεις Κέδρος,Αθήνα 2005),συνιδρυτή του Σ.ΟΛ.ΑΡ.(Σύλλογος Ολιστικής Αρχιτεκτονικής)

Τόσο κοντά και συνάμα τόσο μακριά από την Αθήνα, η Αίγινα απετέλεσε και αποτελεί, τόπο κοντινό καταφυγής από την μεγαλούπολη και τα παρακλάδια της, αλλά και χώρο όπου η νεοελληνική αρχιτεκτονική βρήκε έδαφος για να εκφράσει όλες τις θετικές, αλλά και όλες τις αρνητικές της διαστάσεις, από τα απλά χωριάτικα σπίτια, μέχρι τα νεοκλασικά κτίρια, από τα avant- garde οικοδομήματα, μέχρι την εποποιία του αυθαίρετου οικιστή, από τα πομπώδη κτίρια της νεοκακογουστιάς, μέχρι τους δομικούς πειραματισμούς πολλών επώνυμων αρχιτεκτόνων.

Την γνώρισα την Αίγινα, στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 αν και

σαν παιδί δεν καταλάβαινα και πολλά τότε για την αρχιτεκτονική, και δεν ξεχνάω τον μακαρίτη τον πατέρα μου, που μου είχε δείξει για πρώτη φορά το εκπληκτικό σπίτι του Ροδάκη, στον Μεσσαγρό, το οποίο (ντροπή σας, όσοι πρέπει να ντρέπεστε…..), καταρρέει σήμερα, μέσα στην γενική αδιαφορία…

Αργότερα, που άρχισα να καταλαβαίνω την αίσθηση του μέτρου στην αρχιτεκτονική και την σημασία ένταξής ενός κτιρίου στο τοπίο, το σπίτι του Ροδάκη το κατέταξα σαν ένα από τα σπουδαιότερα κτίρια που είδα ποτέ στην ζωή μου ( και έχω δει πολλά…).

Σαν φοιτητής έπαιρνα το ποδήλατό μου και περιδιάβαινα, τακτικά, την Αίγινα, φωτογραφίζοντας και αποτυπώνοντας.

Το λιτό, λεγόμενο σπίτι του Καζαντζάκη, το απλό σπίτι που έμενε ο Χρίστος ο Καπράλος, που είχα την τύχη να γνωρίσω, το σπίτι του Κωνσταντινίδη, τα απαράδεκτα αρχιτεκτονικά πομπώδη και χωρίς ψυχή νέα κτίρια του μοναστηριού του Αγίου Νεκταρίου, τα κάθε λογής αυθαίρετα που πλήγωναν την αγαπημένη μου περιοχή του Σουβάλας….

Ναι! Η ευρύτερη περιοχή της Σουβάλας, ήταν η αγαπημένη μου περιοχή!

Και η χώρα – λιμάνι καλή ήταν, και η Αγία Μαρίνα πριν την αρπάξει η τουριστική ξιπασιά, καλή ήταν, αλλά καμία τους δεν είχε το τοπίο της Σουβάλας!

Την αίσθηση του ανοικτού ορίζοντα που κλείνει στον βορρά το Λεκανοπέδιο της Αττικής και που σου δημιουργεί την ψευδαίσθηση μίας λίμνης!

Και το Λουτράκι Κορινθίας, που επίσης αγαπώ, μου δίνει αυτή την αίσθηση, όμως εδώ, η ύπαρξη και η θέα μίας μεγαλούπολης που καταβρόχθισε σχεδόν τα πάντα, που ανέβηκε μέχρι τον Υμηττό, που κατέβηκε μέχρι την τελευταία σπιθαμή παραλίας του Σαρωνικού, είναι εντυπωσιακή, ιδίως το σούρουπο, ακόμη και σήμερα, που η Σουβάλα είναι ένα αίσχος, που τα περίφημα λουτρά της αντί να αποτελέσουν πόλο πολιτισμού, «βρωμάνε και ζεύουν» και τα άλλοτε γραφικά ταβερνάκια της, που μάζευαν απλό και λαϊκό κόσμο (θυμάμαι μία εκπληκτική παράσταση Καραγκιόζη με τον Δώριζα, σε κάποιο από αυτά!), μεταβλήθηκαν σε πλαστικοποιημένα προαύλια, και σε βασίλεια του αλουμίνιου….

Την Αίγινα δυστυχώς, την αγάπησα και την αγαπώ. Και λέω δυστυχώς γιατί η αγάπη, η όποια αγάπη, συχνά πονάει και η Αίγινα, σήμερα με πονάει και εμένα….

Έχοντας λοιπόν ζήσει στο νησί από τόσο νωρίς, ενθουσιάστηκα όταν άκουσα για πρώτη φορά την πρόταση να φτιάξω δύο ολιστικής αρχιτεκτονικής κτίρια σε αυτό.

Είκοσι έξι χρόνια δουλειάς, γύρω στα 250 οικολογικά κτίρια σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό δύο ακόμα σπίτια, μπορεί να μην σημαίνουν και ιδιαίτερα πράγματα ή μήπως όχι; !

Η πρώτη μου επίσκεψη στα δύο συνεχόμενα οικόπεδα, κοντά στην Παχειοράχη, διέλυσε αμέσως τις όποιες μου αμφιβολίες.

Μεγάλες κλίσεις, λιτό και αυστηρό τοπίο, με φοβερή θέα στα νησάκια δορυφόρους της Αίγινας και πιο πέρα μέχρι τις ακτές του Μοριά και τόπος ενεργειακός ( το τι σημαίνει αυτό, είναι μια άλλη ιστορία, ίσως την πούμε κάποτε δημόσια, τότε που οι λογικοί άνθρωποι, θα αρχίσουν να καταλαβαίνουν ότι ούτε το Ελάνιον Όρος ήταν τυχαίο, ούτε η θέση του Ναού της Αφαίας, αλλά και άλλων….)

Μία πρόκληση λοιπόν!

Την οποία και αποδέχτηκα με ιδιαίτερη ευχαρίστηση!

Τι σχεδιάζουμε όμως;

Το μεν πρώτο οικόπεδο, με μεγάλη κλίση, καθόριζαν μία σειρά από βράχοι – φρουροί και δέντρα – σύμβολα.

Όχι δεν θα τραυματίσουμε το τοπίο, με μεγάλους χωματισμούς, για αυτό και μας προέκυψε ένας ημι-συμπαγής όγκος, διαφοροποιημένος από το ισόγειο στον όροφο, σε μεγάλο βαθμό υπόσκαφος, με πολύ καλό προσανατολισμό προς τον νότο, με μικρό όμως ανάπτυγμα, που καθορίζεται από την ύπαρξη ενός ενσωματωμένου στην κάτοψη ηλιακού / αιολικού αίθριου, που επιτρέπει τον ήλιο, να μπει βαθειά στο κτίριο και στον άνεμο να εκτελέσει το έργο του, τους δύσκολους μήνες του καλοκαιριού. Οι βράχοι και τα δέντρα παρέμειναν, και όταν το κτίριο ολοκληρωθεί η φιλοδοξία μου είναι να το δω στον χώρο όπως μια μάνα βλέπει το παιδί της να προσπαθεί να βγει από την μήτρα της. Μόνο που το κτίριο αυτό σε όλα τα χρόνια της ζωής του θα προβάλλει μισό – μέσα, μισό – έξω … πέρα δε από την 70% αυτονομία του σε ενέργεια, προϊόν παιχνιδιού με τον ήλιο, θα ήθελα να δω την πετραία γη της Αίγινας, να το χαιρετίσει, πετραίο και αυτό….
Το δεύτερο οικόπεδο παρ΄ ότι εφαπτόμενο με το πρώτο, έχει μία άλλη ψυχολογία, μικρότερες κλίσεις με συνεχόμενες πεζούλες που μαρτυρούν την καλλιέργεια του σε παλιότερες εποχές .

Όχι δεν θα ταίριαζε κάτι αντίστοιχο με το πρώτο κτίριο!

Εντάξει το κτιριολογικό πρόγραμμα, με τις απαιτήσεις του ιδιοκτήτη.

Άφησα τον εαυτό μου να φανταστεί, όπως ο Καπράλος, που πέταγε τα ξύλα του στην θάλασσα, και μιλούσε μαζί τους, πριν τους δώσει μορφή.

Αν τα σπίτια ήταν σπόροι και τους έσπερνα πετώντας τους στον άνεμο, πως θα φύτρωναν;

Θα ήταν ποτέ δυνατόν να φυτρώσουν κάθετα με τις ημικυκλικές αμφιθεατρικές πεζούλες ή τα «σπιτο – χώραφα» θα αναπτύσσονταν παράλληλα με αυτές;

Ερωτήσεις κρίσιμες, ικανές όμως να «ξεβρακώσουν» ακόμη και τον πιο άκαμπτο στρουκτουραλισμό.

Για αυτό και μου προέκυψε ένας επιμήκης στον άξονα Δύσης – Ανατολής όγκος, με μικρό βάθος (πάνω – κάτω, σχεδόν πεζούλες) μέσω του οποίου και επιτυγχάνεται ο τέλειος ηλιασμός του σπιτιού, η ενεργειακή αυτοδυναμία του οποίου συμπληρώθηκε με ένα θερμοκήπιο και με αιολικές καμινάδες!

Όλα καλά!

Τι να την κάνουμε όμως μόνο την βιοκλιματική αρχιτεκτονική;

Πείθω τους δύο ιδιοκτήτες γνωστούς οδοντίατρους στην Αίγινα και για την αναγκαιότητα να χρησιμοποιήσουν οικολογικά υλικά.

Τι να την κάνουμε όμως, μόνο και την οικολογική δόμηση, αν δεν λάβουμε υπόψη και τις γεο-και ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες;

Έτσι λοιπόν μας προέκυψαν τα τέλεια ολιστικά κτίρια!

Στην πορεία μας προέκυψε και ένα τρίτο ολιστικό κτίριο, στην επίπεδη περιοχή της Χλόης, στην βόρεια Αίγινα.

Άλλη πρόκληση αυτή!

Επίπεδος ελαιώνας, πέτρινοι καταπληκτικοί μαντρότοιχοι και γύρω – γύρω άρχισαν να εμφανίζονται άθλια διώροφα με άσπρους σοβάδες και αλουμίνια.

Τι να σχεδιάσω λοιπόν ;

Στο πρώτο σπίτι «μίλησε» το βουνό.

Στο δεύτερο «μίλησε» ο Καπράλος.

Στο τρίτο άφησα να «μιλήσει» ο Ροδάκης, που ποτέ δεν γνώρισα….

Ό χι λοιπόν ένα όγκος, αλλά τρεις, που σχηματίζουν μεταξύ τους ένα ημι-βαθύ Π (μακάρι να μπορούσε να ήταν βαθύτερο…)

Ο ένας όγκος μονώροφος, στην Δύση, ο άλλος μονώροφος προς τον Βορρά, στο κέντρο, ο τρίτος διώροφος, στην Ανατολή.

Και οι τρεις σε συναλλαγή μεταξύ τους, παρότι εξυπηρετούν επί μέρους χρήσεις.

Και μαζί και μόνοι! Είναι σε ανοικτό διάλογο με τον περιβάλλοντα χώρο και αφήνουν τον ήλιο να μπει παντού, όποτε πρέπει…

Τα δωμάτια τους, επίπεδα θα ήθελα να είναι επισκέψιμα για να μπορεί κανείς να απολαμβάνει την θέα , ο όροφος δεν ντρέπεται να δημιουργήσει ψευτο-σαχνισί και να παίξει με την ήλιο.

Το ίδιο παιχνίδι θα ήθελα να παίξουν και τα υλικά. Πέτρα και εναλλακτικοί σοβάδες με κεραμιδάλευρα.

Στην Ανατολή φαντάστηκα μια βυθιζόμενη αυλή με κατάλληλες φυτεύσεις.

Στο ημι-βαθύ Π, ένα μικρό θερμοκήπιο

Στη Δύση ξύλινες πέργκολες

Κι αυλές παντού ανάλογα με το κλίμα, με πιο όμορφη μία στο Βόρειο - Ανατολικό κομμάτι που θα προστατεύεται από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού.

Ένα σπίτι ( μακάρι νάταν, να μπορούσε νάταν μικρότερα και τα ύψη του), που θα μπορούσε να το είχε γεννήσει το σπίτι του Ροδάκη!

(Μα γεννάνε τα σπίτια; )

Και όμως βρέθηκε κάποιος όχι να το σχολιάσει αλλά να το κακολογήσει ( και ας μην άρχισε ακόμη να χτίζεται!).

«Δεν έχει ψυχή» είπε στην εμβρόντητη ιδιοκτήτρια ο ξενόγλωσσος αρχιτέκτονας και πήρε μολύβι και χαρτί για να της σχεδιάσει ένα σπίτι με τεράστιους διαδρόμους που θυμίζει νοσοκομείο ή ξενοδοχείο και μάλιστα με ανάπτυγμα στον άξονα Βορρά - Νότο, αντί για τον άξονα Ανατολής – Δύσης!

Ένας ακόμα σαχλαμάρας που φαντάστηκε ότι βρήκε την ευκαιρία να κακολογήσει έναν υποτιθέμενο συνάδελφό του.

Βαρέθηκα, όχι να αγωνίζομαι, αλλά να συναντώ την μιζέρια της νεοελληνικής κοινωνίας, που τόσο βάναυσα ατιμάζει ακόμα και στην αγαπημένη μου Αίγινα.
«Άει σιχτιρ» και σας ευχαριστώ που διαβάσατε αυτές τις γραμμές.