Το σχέδιο για τη Νέα Αρχιτεκτονική Αυτοδιοίκησης και Αποκεντρωμένης Διοίκησης
Τη δημιουργία 370 δήμων, που θα αντικαταστήσουν τους υπάρχοντες σήμερα 1034, 13 αυτοδιοικητικών περιφερειών και 7 Γενικών Διοικήσεων, προβλέπει το σχέδιο «Καλλικράτης» για τη νέα δομή του κράτους που προωθεί η κυβέρνηση. Σε ισχυρό πόλο εξουσίας αναδεικνύονται οι περιφερειάρχες –που θα εκλέγονται με άμεση και καθολική ψηφοφορία- και οι δήμαρχοι που αποτελούν τους βασικούς φορείς εξουσίας στους νομούς.Ο Περιφερειάρχης αποκτά ηγετικό ρόλο για το συντονισμό των δράσεων της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης. Οι προγραμματικές δηλώσεις του εγκρίνονται από το Περιφερειακό Συμβούλιο που αποκτά σημαντικό επιτελικό και ελεγκτικό ρόλο. Ορίζονται θεματικοί και τοπικού χαρακτήρα αντιπεριφερειάρχες, οι οποίοι μαζί με τον Περιφερειάρχη συγκροτούν την Εκτελεστική Επιτροπή.
Η Περιφερειακή Επιτροπήαναλαμβάνει το ρόλο και τις αρμοδιότητες της Νομαρχιακής Επιτροπής. Προβλέπεται το Συμβούλιο Διαβούλευσης Περιφέρειας και ο Περιφερειακός Συνήγορος για τον Πολίτη και την Επιχείρηση.
Καταργείται το εκλογικό σύστημα ανάδειξης του 42% και επαναφέρεται το σύστημα ανάδειξης για τα όργανα του Α’ και Β’ βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης με το50% συν ένα του εκλογικού σώματος για τον πρώτο γύρο.
Ο Δήμαρχος συνεργάζεται με την Εκτελεστική Επιτροπή στην οποία μετέχουν οι θεματικοί και τοπικοί αντιδήμαρχοι. Οι αντιδήμαρχοι επιλέγονται μεταξύ των δημοτικών συμβούλων από το δήμαρχο. Οι τοπικοί αντιδήμαρχοι είναι αρμόδιοι για συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές του δήμου οι οποίες ταυτίζονται με τους δήμους - κοινότητες που συνενώνονται στο πλαίσιο της Νέας Αρχιτεκτονικής. Η Εκτελεστική Επιτροπή αποτελεί συλλογικό επιχειρησιακό-εκτελεστικό όργανο, στο οποίο συμμετέχουν ο δήμαρχος -ως πρόεδρος- οι θεματικοί και τοπικοί αντιδήμαρχοι και όπου υφίσταται ο γενικός γραμματέας του δήμου χωρίς δικαίωμα ψήφου.
Το Δημοτικό Συμβούλιο παραμένει το βασικό όργανο με το τεκμήριο αρμοδιότητας εντός του δήμου, αυξάνονται τα μέλη του, ενώ ενισχύονται αποφασιστικά οι Επιτροπές του Δημοτικού Συμβουλίου. Στο Συμβούλιο Διαβούλευσης συμμετέχουν, εκτός από το δήμαρχο και τους επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, μη κυβερνητικών οργανώσεων, οργανώσεων εργοδοτών, εργαζομένων και επαγγελματικών συλλόγων. Θεσμοθετείται ο «Συνήγορος του Δημότη» και ο «Συνήγορος της Επιχείρησης», με επιλογή με αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 από το Δημοτικό Συμβούλιο, μεταξύ των μελών του, ή και εκτός αυτών, στα πρότυπα του περιφερειακού Συνηγόρου του Πολίτη.
Προβλέπεται η Διοικητική Βοήθεια στο Σπίτι, για την εξυπηρέτηση δημοτών που έχουν ανάγκη.
