Ανακύκλωση της «ανακύκλωσης» στη Μύκονο
[... σε λίγο και στην Αίγινα]
Η Μύκονος, τα τελευταία δυο χρόνια, μας έχει προσφέρει εξαιρετικά διδακτικές εμπειρίες, στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Καταρχήν αρνητικές: με τον άθλιο τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων της, με την ανυπαρξία της ανακύκλωσης, αλλά και με τις απαράδεκτες πρακτικές της παράνομης μεταφοράς, στην Αττική, σύμμεικτων απορριμάτων, με το μανδύα των ανακυκλώσιμων. Αργότερα και θετικές: με τις πρωτοβουλίες ενεργών πολιτών του νησιού, που οδήγησαν στη δημιουργία του αστικού, μη κερδοσκοπικού, συνεταιρισμού «ΜοίκοΝΟΣ». Πρόκειται για μια εξαιρετική συλλογικότητα, που, σχεδόν μόνη της στο νησί, υπερασπίζεται το δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα της διαχείρισης των απορριμμάτων, μέσα σε ένα περιβάλλον κυριαρχίας των τάσεων της πλήρους ιδιωτικοποίησής της.
Θα θυμόμαστε τα περιστατικά της άνοιξης και του καλοκαιριού του 2013, όταν οι κινήσεις πολιτών ΠΡΩΣΥΝΑΤ και Ecoeleusis έφεραν στην επιφάνειατις παράνομες μεταφορές σύμμεικτων απορριμμάτων στην Αττική, μέσω του αδιαφανούς κυκλώματος λειτουργίας του δήμου Μυκόνου, του συστήματος των μπλε κάδων (ΕΕΑΑ) και των ΚΔΑΥ της Αττικής, με την ανοχή και τη συγκάλυψη του ΕΔΣΝΑ, της περιφέρειας Αττικής και του Εθνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).
Η προσπάθεια όλων των παραπάνω να παρουσιάσουν το θέμα σαν ένα ατυχές περιστατικό απέτυχε παταγωδώς. Πήρε μεγάλες διαστάσεις και έφερε στη θέση του απολογούμενου και τον ΕΟΑΝ και την ΕΕΑΑ (και στα ευρωπαϊκά όργανα), αλλά και τον ΕΔΣΝΑ, την περιφέρεια Αττικής και, προσωπικά, τον κ. Σγουρό. Ταυτόχρονα, πυροδότησε και τις μεταξύ τους «κόντρες». Ο ΕΔΣΝΑ και ο κ. Σγουρός, που χρόνια δέχονταν στη Φυλή (χρεώνοντάς το στους δήμους της Αττικής) το υπόλειμμα των μπλε κάδων των νησιών, μέσω των ΚΔΑΥ της Αττικής, αρνείται να το δεχτεί, δίνοντας παραστάσεις όψιμου λεονταρισμού. Ο ΕΟΑΝ θυμήθηκε ότι πρέπει να ζητήσει εξηγήσεις από την ΕΕΑΑ και άδεια από τον ΕΔΣΝΑ για να θάβεται στη Φυλή το υπόλειμμα των μπλε κάδων των νησιών. Η ΕΕΑΑ σταμάτησε να υλοποιεί την ανακύκλωση στα περισσότερα νησιά, από το φθινόπωρο του 2013 μέχρι σήμερα. Ο δήμος Μυκόνου «σφυρίζει αδιάφορα», σαν να μην τον αφορά το ζήτημα και, πριν λίγες μέρες, ζητά από την ΕΕΑΑ να αναθέσει την ανακύκλωση στο νησί σε ιδιώτη εργολάβο (!).
Ένα χρόνο μετά τις πρώτες αποκαλύψεις, οι πολίτες της Μυκόνου, μέσω του συνεταιρισμού ΜοίκοΝΟΣ, έχουν δώσει μαθήματα υπευθυνότητας και υπεράσπισης του κοινωνικού συμφέροντος. Έχουν δείξει πόσο απλά ο δήμος της Μυκόνου (και κάθε άλλος δήμος ή ομάδα δήμων) θα μπορούσε να οργανώσει το δικό του δημοτικό σύστημα ανακύκλωσης, προσφέροντας απασχόληση και έσοδα στο δήμο και στην τοπική κοινωνία. Έχουν προσφέρει την «τεχνογνωσία» που απέκτησαν και τις υποδομές του συνεταιρισμού για να υλοποιηθεί μια τέτοια προσπάθεια, χωρίς αντίκρισμα, για την ώρα.
Αυτοί που απαξίωναν και προσπαθούσαν να αποθαρρύνουν την πρωτοβουλία των πολιτών, αναζητούν τώρα τη συνεργασία του συνεταιρισμού, ελπίζοντας, ίσως, να τους «ξελασπώσει» από τη δυσχερή θέση στην οποία βρίσκονται. Έτσι εξηγούνται οι απανωτές επικινωνίες του ΕΟΑΝ και της ΕΕΑΑ με το συνεταιρισμό. Η μόνη που φαίνεται να μην έχει πάρει κανένα μήνυμα είναι η δημοτική αρχή της Μυκόνου, που επιμένει στην ανακύκλωση της «ανακύκλωσης», αναζητώντας για το έργο αυτό το «σωτήρα» ιδιώτη εργολάβο. Προφανώς, δεν αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει γύρω της, ούτε ότι οι πολίτες του νησιού την έχουν αφήσει … μίλια πίσω.
Εξαιρετικά διαφωτιστική της κατάστασης είναι η ανακοίνωση τουσυνεταιρισμού ΜοίκοΝΟΣ, που ακολούθησε τη συζήτηση του θέματος στο δημοτικό συμβούλιο της 17ης/4/2014, γι αυτό και την παραθέτουμε αυτούσια. Ας κρατήσουμε το εξής απόσπασμα, για να κατανοήσουμε τη συνθετότητα του προβλήματος:
«Το παράδοξο και εξοργιστικό, ταυτόχρονα, είναι μία ιδιωτική πρωτοβουλία ως συνεταιρισμός πολιτών να μάχεται για να υπερασπιστεί το δημόσιο χαρακτήρα της ανακύκλωσης και την εφαρμογή ενός δημοτικού συστήματος ανακύκλωσης και την ίδια στιγμή το δημοτικό συμβούλιο να ωθεί στην ιδιωτικοποίησή της. Και αυτό παρά τις παραινέσεις του ΕΟΑΝ, παρά την παρουσία στο Δημοτικό Συμβούλιο του προέδρου του ΜοίκοΝΟΣ κ. Σταύρου Ασημομύτη και παρά τη διαβεβαίωση της παρούσας δημοτικής αρχής, προς το ΔΣ του Συνεταιρισμού, για μία συνάντηση (που ποτέ δεν έγινε), ώστε να διερευνηθεί το νομικό πλαίσιο συνεργασίας ανάμεσα στο Δήμο Μυκόνου και στο Συνεταιρισμό ΜοίκοΝΟΣ. Αγνοώντας, δε, προκλητικά, την εξαιρετικά χρήσιμη εμπειρία, αλλά και την «τεχνογνωσία», που έχει κατακτήσει ο τελευταίος στο μικρό διάστημα της λειτουργίας του και αρνούμενο να επωφεληθεί από την ανιδιοτελή δράση του».
Η περίσταση προσφέρεται για να γίνει μικρή μνεία του δήμου Σύρου - Ερμούπολης. Ενός δήμου που εμφανίστηκε να δίνει μια πολύ καλή εικόνα και να πετυχαίνει υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης. Ο οποίος, στην πορεία, θεώρησε καλό να παραχωρήσει αυτή τη δραστηριότητα σε εργολάβο. Το χάλι που επακολούθησε αποτυπώνεται στο πολύ πρόσφατο δημοσίευμα που παραθέτουμε. Για την ιστορία: η διερεύνηση και η δημοσιοποίηση του θέματος από την ΠΡΩΣΥΝΑΤ ξεκίνησε με αφορμή μια δημόσια παρέμβαση της δημοτική αρχής Μυκόνου, που αμφισβητούσε τα «πρωτεία» της Σύρου στην ανακύκλωση. Ένα χρόνο μετά, είναι να θλίβεται κανείς/μία με τα «κατορθώματα» και των δύο …
Τρίτη, 8 Απριλίου 2014
Άρον - άρον αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ
Με επιστολή της ΓΓ του ΥΠΕΚΑ κ. Νάντιας Γιαννακοπούλου, με ημερομηνία 1/4/2013, δρομολογείται η εσπευσμένη αναθεώρηση - επικαιροποίηση των περιφερειακών σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). Η κίνηση αιτιολογείται με την «αναγκαιότητα τάχιστης ολοκλήρωσης της προσαρμογής των ΠΕΣΔΑ στις διατάξεις της οδηγίας 2008/98/ΕΚ, εν όψει της προγραμματικής περιόδου 2014-20120».
Η επιστολή απευθύνεται στις περιφέρειες της χώρας και στους περιφερειακούς φορείς διαχείρισης, από τους οποίους ζητείται, μέχρι 7/4/2014 (!), να αποστείλουν στο ΥΠΕΚΑ τα σχετικά σχέδια και χρονοδιαγράμματα, που θα αφορούν στις αναθέσεις μελετών (εφόσον απαιτείται), στη διάρκεια της κατάρτισης των ΠΕΣΔΑ, στο χρονοδιάγραμμα διαδικασίας ΣΠΕ (εκπόνηση στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, γνωμοδοτήσεις, διαβούλευση, έγκριση ΣΜΠΕ) και στο χρονοδιάγραμμα οριστικοποίησης και έγκρισης των ΠΕΣΔΑ από τα περιφερειακά συμβούλια. Στην επικαιροποίηση των ΠΕΣΔΑ ζητείται να παρθούν υπόψη τα νέα εθνικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, που ακόμη δεν έχουν πάρει την οριστική τους μορφή (!). Όλη αυτή η διαδικασία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Οκτώβριο του 2014.
Στη διαδικασία επικαιροποίησης των ΠΕΣΔΑ καλούνται να συμμετάσχουν και οι περιφέρειες που έχουν αναθεωρήσει, παλιότερα, τους δικούς τους ΠΕΣΔΑ, έστω με την έκδοση συμληρωματικών όρων, «μετά από σχετική γνωμοδότηση από το ΥΠΕΚΑ». Όπου οι περιφερειακοί φορείς διαχείρισης, που είναι αρμόδιοι και για το σχεδιασμό και για την υλοποίησή του, δεν υπάρχουν ή δεν λειτουργούν, την επικαιροποίηση των ΠΕΣΔΑ καλούνται να αναλάβουν οι οικείες περιφέρειες, «κατόπιν σχετικής διαπιστωτικής πράξης του ΓΓ αποκεντρωμένης διοίκησης».
Τρία σχόλια:
Η διαδικασία της εσπευσμένης αναθεώρησης των ΠΕΣΔΑ φαίνεται ότι συνδέεεται (και) με τις ανάγκες σχεδιασμού της προγραμματικής περιόδου 2014-2020 και, ιδιαίτερα, με τις επενδύσεις της προγραμματικής περιόδου. Ασφαλώς, εξυπηρετείται και η ανάγκη της τυπικής εναρμόνισης με το νέο νομοθετικό πλαίσιο διαχείρισης των αποβλήτων (ν. 4042/2012, ενσωμάτωση της οδηγίας 2008/98/ΕΚ).
Η αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ, παρότι έχει μια αδιαμφισβήτητη προτεραιότητα, αφυδατώνεται από το ουσιαστικό της περιεχόμενο και μόνο από τον τρόπο με το οποίο υλοποιείται. Αναφερόμαστε και στη μη ολοκλήρωση, με ευθύνη της κυβέρνησης και του ΥΠΕΚΑ, των εθνικών σχεδιασμών και στο ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα διαμόρφωσης των νέων ΠΕΣΔΑ και των ΣΜΠΕ και της «διαβούλευσης» που προδιαγράφεται.
Προϋπόθεση για μια ουσιαστική αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ είναι το «πάγωμα» των διαγωνισμών ΣΔΙΤ, που βρίσκονται σε εξέλιξη. Διαγωνισμών που αφορούν σε φαραωνικές υποδομές διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων, προϊόντα μιας αντίληψης ασύμβατης με αυτήν την οποία πρέπει να υπηρετήσουν οι νέοι σχεδιασμοί (αν θέλουμε να είναι νέοι).
