• ·          ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ, ΒΙΩΣΙΜΟ, ΡΟΛΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

                        Χαιρετισμός των Οικολόγων Πράσινων στο 11ο Πανελλήνιο  Συνέδριο Αρχιτεκτόνων.

        Εκ μέρους των Οικολόγων Πράσινων θα ήθελα πρώτα από όλα να ευχαριστήσω για την πρόσκληση και να ευχηθώ καλή επιτυχία στο συνέδριό σας. 
    Οι περισσότεροι από εσάς θα μας ξέρετε πιθανόν ως «το κόμμα του περιβάλλοντος». Στην πραγματικότητα ενδιαφερόμαστε κυρίως για τις κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που θα προσφέρουν σε όλους ποιότητα ζωής, συμφιλιώνοντας την κοινωνία με το περιβάλλον και προστατεύοντας φυσικά και το ίδιο.
   Περιβάλλον όμως για μας δεν είναι μόνο η φύση, αλλά και όλα όσα διαμορφώνουν το χώρο, τους χώρους, όπου ζούμε, το ανθρωπογενές περιβάλλον δηλαδή. Στη διαμόρφωση λοιπόν του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και της σχέσης του με το φυσικό, η αρχιτεκτονική έχει να παίξει τον πιο σημαντικό ρόλο: να σχεδιάζει τα κτίρια, τη μορφή των πόλεων και των οικισμών, τις χρήσεις γης, να εκπονεί τον ευρύτερο χωροταξικό σχεδιασμό, να προωθεί τη διατήρηση και προστασία της ιστορικής κληρονομιάς, να δίνει μέσω του σχεδιασμού υπόσταση στα όρια και τις ισορροπίες με το φυσικό περιβάλλον.   

Όλα αυτά, στη χώρα μας, κινούνται δυστυχώς στη σφαίρα του ιδεατού. Για πολλές δεκαετίες, η δημόσια σφαίρα και το δημόσιο συμφέρον έχουν κατακερματιστεί σε αντικρουόμενα κλαδικά και ιδιωτικά μικροσυμφέροντα. Η δημόσια πολιτική καθοριζόταν μέχρι τώρα σχεδόν, αποκλειστικά από το ποια μικροσυμφέροντα θα επικρατήσουν και ποιος κλάδος θα μείνει στη σκιά των άλλων. Αν έχετε αμφιβολία, κοιτάξτε όχι μόνο όσα συνέβησαν και συμβαίνουν στις κατασκευές, αλλά και την εδραιωμένη παράλογη πολυνομία ή τις υπερδιογκωμένες ιδιωτικές δαπάνες στην υγεία ή την εκπαίδευση.  

Με αυτή την οπτική, βλέπουμε οι Οικολόγοι Πράσινοι και το θέμα του συνεδρίου σας:  «Επάγγελμα: Αρχιτέκτων». Το θέμα είναι να βρούμε και πάλι την έννοια του δημόσιου συμφέροντος, του συμφέροντος της κοινωνίας και των επόμενων γενεών. Από το γενικευμένο συντεχνιακό διαγκωνισμό, που μας έφερε στη σημερινή κατάσταση, έχουμε όλοι χορτάσει, και ο δικός σας χώρος είναι αναμφίβολα από τους ιδιαίτερα χαμένους. Ζητούμενο λοιπόν δεν είναι να υπάρξει μια αδιέξοδη ρεβάνς πάνω στα ερείπια, αλλά να προσδιοριστεί πρώτα ένα ευρύτερο, δημόσιο συμφέρον. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ας διεκδικήσει μετά κάθε κλάδος και το δικό του, το ιδιαίτερο συμφέρον.

Στη σημερινή συγκυρία, όπου η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και κοινωνική και περιβαλλοντική, και απαιτεί ταυτόχρονες απαντήσεις και για τα τρία, η αρχιτεκτονική έχει να παίξει σημαντικό ρόλο:
- Στην αναβάθμιση του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος, τόσο ενεργειακά όσο και λειτουργικά και αισθητικά, με παράλληλη προστασία της αισθητικής και της μορφολογίας.
- Στις παρεμβάσεις και αναπλάσεις στο δημόσιο χώρο, για επανοικειοποίηση από τους πολίτες που τα τελευταία χρόνια  είχαν παραιτηθεί από τη σχέση μαζί του.
- Στο βιώσιμο σχεδιασμό των πόλεων και των οικισμών, ώστε να προσφέρουν επιτέλους  σε όλους μας τα συλλογικά αγαθά που, τώρα με την κρίση, αποκτούν ακόμη πιο ζωτική σημασία.
- Στην προστασία και αποκατάσταση της ιστορικής κληρονομιάς, ώστε να παραμένει ζωντανή και οικεία, με συνολικά και αποτελεσματικά σχέδια προστασίας, χωρίς να προδίδει το ιστορικό και πολιτισμικό της νόημα.
- Στο χωροταξικό σχεδιασμό, που οφείλει να οραματίζεται και να αποτυπώνει μια πορεία βιώσιμης στροφής, χωρίς να παραγράφει τα εγκλήματα που έχουν συμβεί αλλά και χωρίς να παύει να πατάει γερά στο έδαφος.     
- Στη σύνδεση των διεθνών συμβάσεων για θέματα όπως το τοπίο ή η πολιτιστική κληρονομιά, με τις απαραίτητες θεσμικές ρυθμίσεις και την πρακτική εφαρμογή.

Οι άξονες αυτοί πιστεύουμε ότι μπορούν να δώσουν απαντήσεις και στο πρόβλημα της ανεργίας του χώρου σας. Φιλοσοφία μας είναι άλλωστε, η πράσινη στροφή που επιδιώκουμε, να δίνει παράλληλα απαντήσεις και στο θέμα των θέσεων εργασίας αλλά και στην τόνωση της οικονομίας. Σε μια τέτοια στροφή είναι λογικό οι νεότεροι αρχιτέκτονες, που έχουν συνδεθεί λιγότερο με τον παραδοσιακό οικοδομικό οργασμό και που είναι πιο ανοικτοί σε νέες κατευθύνσεις, να έχουν και περισσότερες ευκαιρίες.

Στους Οικολόγους Πράσινους, φίλοι μου αρχιτέκτονες μου έχουν πει ότι σε όλα αυτά, ο φυσικό ρόλος του αρχιτέκτονα είναι αυτός του μαέστρου στην ορχήστρα. Για να υπάρξει όμως ορχήστρα και μαέστρος, πρέπει πρώτα να υπάρξει μουσική. Και τη μουσική, δυστυχώς ή ευτυχώς, μόνο όλοι μαζί μπορούμε να τη γράψουμε.

Περιμένουμε λοιπόν να συναντηθούμε και με τον κόσμο της αρχιτεκτονικής σε ευρύτερες μάχες:

- Για να υπερασπίσουμε όλες τις εφεδρείες δημόσιας γης στις πόλεις μας, όπως το Ελληνικό, ώστε να μπορούμε έστω μελλοντικά να πλησιάσουμε τις προδιαγραφές που ζητούν για πράσινο και ελεύθερους χώρους τα επιστημονικά κείμενα και οι ευρωπαϊκές πολιτικές.

- Για να πάψουν οι πόλεις και οι οικισμοί να κυριαρχούνται από το αυτοκίνητο και να δοθεί επιτέλους χώρος στο περπάτημα τη συγκοινωνία, το ποδήλατο, ιδιαίτερα τώρα που τα καύσιμα είναι πια ακριβά και τα εισοδήματα συμπιεσμένα.
- Για να ολοκληρωθούν το συντομότερο δυνατόν περιβαλλοντικά εργαλεία όπως ο χωροταξικός σχεδιασμός, και να μην εφαρμοστούν στην πράξη οι τερατώδεις διατάξεις του fast track που ουσιαστικά επιτρέπουν σε κάθε επενδυτή να διαπραγματεύεται δική του ιδιωτική πολεοδομική και περιβαλλοντική νομοθεσία.
- Για να οικοδομήσουμε ευρείες κοινωνικές συμμαχίες απέναντι στον καρκίνο της εκτός σχεδίου δόμησης, διαμορφώνοντας προτάσεις που θα συνδυάζουν τη ριζική τομή της  πλήρους κατάργησής της, με παράλληλο σχεδιασμό που δε θα δημιουργεί αδικίες.

     Η αρχιτεκτονική είναι ένα κοινωνικό αγαθό που δεν ανήκει μόνο στους αρχιτέκτονες. Από την άλλη, είναι ζωτικό να ασκείται μόνο από αρχιτέκτονες, αν δε θέλουμε να ζήσουμε κι άλλες τραγωδίες, όπως αυτές που ζούμε δεκαετίες τώρα με το δομημένο περιβάλλον.     Για να ξεπεράσουμε λοιπόν τις αντιλήψεις που τη θεωρούν άλλοτε πολυτέλεια και άλλοτε αναγκαίο κακό, χρειαζόμαστε μια νέα σχέση της κοινωνίας με την αρχιτεκτονική: να γίνει ο μέσος πολίτης κοινωνός της αξίας και της χρησιμότητας της αρχιτεκτονικής στα πλαίσια μιας νέας πιο ώριμης θεώρησης του αστικού (και όχι μόνο) περιβάλλοντός μας.

    Χρειάζεται όμως και μια νέα σχέση και των ίδιων των αρχιτεκτόνων με την κοινωνία και τις νέες ανάγκες που δημιουργεί η κρίση. Με τις σκέψεις αυτές, οι Οικολόγοι Πράσινοι ευχόμαστε καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου σας, ελπίζοντας ότι θα συμβάλουν θετικά σε μια τέτοια κατεύθυνση.